SEJARAH
Terletak di tebing Batang Baram yang berliku di kawasan utara Sarawak, Bandar Marudi merupakan sebuah permata bersejarah yang menyimpan pelbagai kisah penting dalam pembangunan negeri Sarawak. Walaupun kini lebih dikenali sebagai pintu masuk ke kawasan pedalaman Baram, sejarah Marudi sebenarnya bermula jauh lebih awal — sebagai pusat pentadbiran penting semasa era pemerintahan Raja Putih Brooke.
Asal Usul dan Lokasi Strategik
Bandar Marudi terletak dalam Daerah Marudi, salah satu daerah utama di Bahagian Miri, Sarawak. Kawasan ini telah lama dihuni oleh masyarakat pribumi seperti suku Kenyah, Kayan, dan Iban. Nama "Marudi" dipercayai diambil daripada nama tempatan atau berasal daripada bahasa etnik yang mendiami kawasan tersebut. Lokasi Marudi yang strategik di sepanjang Batang Baram menjadikannya laluan penting ke kawasan pedalaman dan juga pusat interaksi antara masyarakat pribumi dan pihak luar.
Zaman Pemerintahan Brooke: Peranan Sebagai Pusat Pentadbiran
Sejarah moden Marudi bermula dengan kemasukan pemerintahan Dinasti Brooke pada abad ke-19. Pada tahun 1891, kawasan Baram dijadikan daerah pentadbiran rasmi oleh pemerintahan Brooke, dan Marudi — yang ketika itu dikenali sebagai Claudetown — telah dipilih sebagai pusat pentadbiran daerah ini. Tokoh penting dalam sejarah Marudi adalah Charles Hose, seorang Residen British di bawah pentadbiran Brooke. Beliau memainkan peranan besar dalam memperkenalkan sistem pentadbiran moden di kawasan ini, membina infrastruktur asas, serta membawa keamanan melalui pendekatan diplomatik dan ketenteraan terhadap masyarakat yang sering berkonflik. Antara warisan paling terkenal yang ditinggalkan oleh Charles Hose ialah Baram Regatta, satu acara perlumbaan perahu tradisional yang diperkenalkan pada tahun 1899. Regatta ini bukan sekadar acara sukan air, tetapi juga simbol perdamaian antara suku-suku yang dahulunya sering berperang. Sehingga kini, Baram Regatta terus diadakan secara berkala sebagai acara kebudayaan yang penting di Sarawak.
Perubahan Selepas Penemuan Minyak
Peranan Marudi sebagai pusat pentadbiran mula berkurang selepas penemuan minyak di Miri pada tahun 1910. Miri kemudiannya berkembang pesat sebagai pusat ekonomi dan pentadbiran utama di kawasan utara Sarawak. Walau bagaimanapun, Marudi kekal sebagai pusat penting bagi masyarakat pedalaman dan menjadi lokasi pertemuan budaya dan perdagangan bagi pelbagai etnik di kawasan hulu Baram.
Marudi Hari Ini: Warisan dan Pelancongan
Kini, Bandar Marudi merupakan sebuah bandar kecil yang masih mengekalkan ciri-ciri sejarah dan kebudayaan tradisionalnya. Ia boleh diakses melalui jalan darat, sungai, atau penerbangan kecil dari Miri, menjadikannya unik dari segi logistik dan pengalaman perjalanan. Salah satu tarikan utama di bandar ini ialah Fort Hose, sebuah kubu lama yang dibina pada tahun 1891 dan dinamakan sempena Charles Hose. Kubu ini kini dijadikan Muzium Wilayah, mempamerkan artifak dan sejarah etnik Baram serta sumbangan penjajah British dalam pembangunan kawasan ini. Selain itu, Marudi juga menjadi pintu masuk kepada pelbagai aktiviti ekopelancongan dan kebudayaan, termasuk lawatan ke rumah panjang tradisional, kawasan hutan simpan, serta pengalaman budaya bersama masyarakat Kenyah, Kayan, dan Iban.
Bandar Marudi mungkin kelihatan kecil pada peta, namun sejarah dan sumbangannya terhadap pembentukan Sarawak moden amat besar. Dari pusat pentadbiran semasa era Brooke, ke simbol perdamaian antara suku kaum melalui Baram Regatta, hingga menjadi nadi kepada pelancongan budaya dan ekologi hari ini — Marudi kekal sebagai bukti hidup kepada sejarah dan keunikan masyarakat pedalaman Borneo.
